Gedragsregulatie op school
Als je kinderen wilt helpen om op een fijne en gezonde manier met hun gevoelens, gedachtes en emoties om te gaan, dus als je kinderen wilt helpen om zichzelf beter te leren reguleren, dan is het van belang dat je begrijpt wáárom een kind zich gedraagt zoals het zich gedraagt. Gedrag is namelijk betekenisvol: het heeft een reden! Datgene wat wij aan de buitenkant zien is dus slechts het spreekwoordelijke topje van de ijsberg. Als een kind zich kalm, ontspannen voelt en zichtzelf goed kan aansturen, dan is er vaak niets aan de hand. Wanneer het kind echter een grotere reactie laat zien dan misschien noodzakelijk, dan wéét je dat er iets in de onderstroom geactiveerd is. Boos worden of het gedrag van het kind veroordelen werkt dan als olie op het vuur. Het is dan ook van het grootste belang om het kind eerst te helpen om weer 'in het groen' te komen, om het te helpen uit de stressrespons te komen, zodat het zich wat beter voelt en weer kan verbinden én meer bewust en oplossingsgericht kan meedenken. Daarvoor moet de volwassene zelf in staat zijn om gereguleerd aanwezig te zijn én te blijven, ook als het spannend worden. Als je meer wilt weten over de achtergrond van de stressrespons en neuroceptie, kijk dan vooral eens op Polyvagaaltheorie en onderwijs!
In dit deel van de webiste kom je concrete tools tegen waarmee je het gedrag van kinderen kunt sturen door meer bewust in te zetten op het gevoel van welzijn (reflecteren), door het kind uit te nodigen om gewenst gedrag te laten zien (zonder de authenticiteit uit het oog te verliezen!) en je meer bewust te worden van jouw dimensies van mentaliseren.
Mentaliseren
Mentaliseren is de manier waarop we betekenis geven aan onze eigen reacties en die van de ander. Je kijkt, als het ware, dóór het gedrag van de ander heen om te begrijpen wat voor verwachting, bedoeling of intentie er achter zit. Het welbekende, spreekwoordelijke topje van de ijsberg....
Gedrag is altijd betekenisvol, ook als het niet heel effectief is. Een kleuter die stampvoetend in de supermarkt staat te schreeuwen, vertoont misschien niet het gedrag dat papa of mama wenselijk vinden maar het laat wel heel duidelijk weten dat het iets nodig heeft.
Dat stille kind achterin de klas ook...
Die collega die uit z'n dak gaat bij de zoveelste invoering van de zoveelste implementatie ook...
We verschillen eigenlijk niet zo van elkaar. Dus als we er vanuit gaan dat het gedrag en de intentie van de ander positief is, ook al moet je daarom soms even buiten je eigen kaders gaan denken, dan ontstaat er veel meer begrip en ruimte voor elkaar om in verbinding te blijven.
Dat is dus mentaliseren.
Mentalieren kan óók mooi gekoppeld worden aan de polyvagaaltheorie, de wetenschap van veiligheid. Want als jij je kalm en ontspannen voelt, is mentaliseren veel makkelijker. Als je vecht-vluchtrespons aan gaat, en je dus automatisch uit verbinding gaat én je oplossingsgericht denken niet meer goed bereikbaar is, is mentaliseren natuurlijk óók een dingetje...
#INBALANZOPSCHOOL
De positieve groep
Binnenkort volgt de toelichting op deze graphic!
#INBALANZOPSCHOOL
Hoe ga je?
Na 'hoe geit het met jou' twee visuals die kinderen (of jongeren) en docenten kunnen helpen om het welzijn van het kind (of de jongere) in de klas te bevorderen. Eén visual is voor de leerlingen en één voor de docent.
De visual voor de leerlingen (bovenste) spreekt voor zich: Hoe ga je nu?
De visual voor docenten (onderste) biedt iets meer inzicht in de interpretatie van het zenuwstelsel van het kind: voelt het kind zich nu #veilig of is het kind geactiveerd? Neemt het kind signalen van veiligheid waar? Of juist van #gevaar?
Een kind dat veilig geactiveerd is, kun je in de gaten houden of de spanning in het kind voor het kind hanteerbaar blijft.
Wanneer het kind echter het gevoel krijgt overspoeld te worden door de hoeveelheid energie (spanning) die in het lijf aanwezig is, en dat kun je prima aan de 'buitenkant' van het kind zien (zoals in het gedrag of keuzes die het kind maakt), dan wordt het tijd om even in te checken bij het kind (co-reguleren).
Wanneer het kind totaal overspoeld wordt, is het tijd om het even uit de situatie te halen en het kind weer terug te brengen naar een innerlijk gevoel van veiligheid: gronden, ademhalen, co-reguleren (ik ben er voor je, ik blijf bij je), zachte ogen en rustig praten. Dat is overigens knap lastig want kinderen (of jongeren) die overspoeld raken door hun eigen energie kunnen juist het bloed onder je nagels vandaan halen. Er is echter een belangrijk verschil tussen het kind en de volwassene: het kind overziet niet meer wat er gebeurt en de volwassene zou degene moeten zijn op wie het kind kan terugvallen, niet andersom.
Overigens is het noodzakelijk om als docent, zorgverlener, hulpverlener of trainer zelf zicht te hebben op jouw eigen 'staat van zijn'. Misschien reflecteert het kind met zijn of haar gedrag wel iets in jou...
#INBALANZOPSCHOOL
Het is voor de leerlingen en de docent wenselijk dat het helder is wat de verwachtingen naar de leerlingen toe zijn. Bij grote mate van zelfredzaamheid is een leerling in staat om het eigen gedrag dusdanig te beïnvloeden dat het kind het eigen leerproces zelf op gang kan brengen, kan houden én kan bijsturen. De motivatie en de betrokkenheid zijn hoog! Zelfredzaamheid is wel iets dat je moet leren. Leren reflecteren, zelfreflectie toepassen, is misschien wel de belangrijkste vaardigheid om tot zelfredzaamheid te kunnen komen. Bovendien gaat hand in hand met de manier waarop je over jezelf denkt, je self-efficacy: het geloof in eigen kunnen (vertrouwen op je eigen vaardigheid en leervermogen).
Met behulp van deze rubrics kun je het wenselijke gedrag in kaart brengen en het kind stimuleren om steeds een stapje dichter bij het doel te komen. Iemand die zelfredzaam is toont zelfleiderschap. Dit individu is in staat om leiding te geven aan zichzelf en heeft daarbij niet of nauwelijks aansturing van buitenaf nodig.
Korte uitleg bij de rubrics:
Gek wordt je er soms van! Die leerlingen die maar door blíjven gaan! Kinderen nemen simpelweg de ruimte die zij krijgen. Zij voelen feilloos aan welke bewegingsvrijheid zij van een docent krijgen. Daarmee is storend gedrag toch vaak te herleiden naar het klassenmanagement van de docent: Durf jij jezelf te zijn als je voor de klas staat? Ben je in staat om je eigen grenzen te herkennen en goed aan te geven? Communiceer je duidelijk en effectief met je leerlingen? Begrijpen leerlingen waarom bepaalde regels wenselijk zijn voor jou, of voor henzelf? Is het voor hen helder wat de consequentie is als zij zich er niet aan houden? Interessante vragen om even naar terug te gaan als je merkt dat het niet lekker loopt in een klas.
Het Time-Outformulier is een manier om jezelf en leerlingen tijdens de les even een momentje van bezinnen te gunnen als je merkt dat je grens wordt bereikt (je zet een Time-Outformulier dus in vóór een leerling daadwerkelijk over je grenzen gaat!). Het is een duidelijk signaal: zo wil ik het niet hebben. Bijgaande instructie kan bijvoorbeeld zijn: 'Nu is het klaar. Je krijgt een Time-Out. Je gaat nu even op de gang zitten, tien minuten, en je vult het formulier in. Over tien minuten zijn we allebei afgekoeld. Dan wil ik lezen wat je hebt opgeschreven en afhankelijk daarvan kijken we of het nodig is om afspraken te maken. Dan ben je weer welkom in de les maar dan verwacht ik wél van je dat stopt met storend gedrag en dat je je weer richt op de lesinhoud.'
Het Time-Outformulier maakt dat de leerling op dieper niveau moet gaan nadenken over hetgeen er is gebeurd. Dat wil niet zeggen dat het hen lukt om het allemaal goed op te schrijven! Dat is best moeilijk, hoor! Het is iets dat je moet oefenen en het ligt mooi in de lijn van 'zelfredzaamheid', kolom drie: hoe goed reflecteer je op je eigen gedrag?
Voor de docent is het belangrijk om je te beseffen dat kinderen vaak reageren vanuit een primaire emotie. Er borrelt iets op en op basis van die prikkel reageren kinderen. Maar, er ligt vaak iets aan ten grondslag! Laat je dus niet misleiden door de emotie, ook al is deze heftig; JUIST als deze heftig is! Een emotie is slechts een boodschapper. Wees nieuwsgierig om te achterhalen waar het gedrag vandaan komt,
Als je een leerling laat zien dat je de tijd en moeite neemt om te begrijpen wat er speelt, zonder dat je concessies hoeft te doen aan het gedrag van het kind, wees vooral begrenzend als dat nodig is, dan zal het kind aanvoelen dat je het beste met het kind voor hebt. En als je dan ook nog laat zien dat je het niet opgeeft, ook niet als het moeilijk is, dán ben je een 'significant other', iemand op wie het kind kan vertrouwen en terugvallen als het kind het moeilijk heeft.
Dit formulier is slechts een voorbeeld van een mogelijke manier om het gedrag van leerlingen tijdens de les te begrenzen en bij te sturen. Maak het je vooral eigen, pas het aan of maak je eigen formulier!
